ภาษาพูด คือ ภาษาเฉพาะกลุ่ม หรือเรียกว่า ภาษษปาก เช่น พวกภาษากลุ่มวัยรุ่น บางครั้งฟังแล้วดูไม่สุภาพ มักใช้พูดระหว่างคนที่สนิทสนมกันมากๆ ภาษาเขียน คือ ภาษาเขียนที่ลักษณะเคร่งครัด ในหลักทางภาษา เรียกว่า ภาษาแบบแผน ระดับไม่เคร่งครัดมากนัก เรียกว่า ภาษากึ่งแบบแผน หรือ ภาษาไม่เป็นทางการ ตัวอย่างเปรียบเทียบภาษาพูดและภาษาเขียน ๑. ภาษาพูดเป็นภาษาเฉพาะกลุ่มหรือเฉพาะวัย เช่น วัยโจ๋ = วัยรุ่น เจ๋ง = เยี่ยมมาก แห้ว = ผิดหวัง เดี้ยง = พลาดและเจ็บตัว มั่วนิ่ม = ทำไม่จริงจังและปิดบัง ๒. ภาษาพูด มักเป็นภาษาไทยแท้ คือ ภาษาชาวบ้าน เข้าใจง่าย เป็นภาษากึ่งแบบแผน เช่น ผัวเมีย = สามี ภรรยา ดาราหนัง = ดาราภาพยนตร์ ปอดลอย = หวาดกลัว ๓. ภาษาพูดมักเปลี่ยนแปลงเสียวสระและเสียงพยัญชนะ รวมทั้งนิยมตัดคำให้สั้นลง เช่น เริ่ด = เลิศ เพ่ = พี่ จิงอะป่าว = จริงหรือเปล่า ๔. ภาษาพูด ยืมคำภาษาต่างประเทศ และมักตัดคำให้สั้นลง เช่น เว่อร์ ( Over) = เกินควร เกินกำหนด จอย ( Enjoy) = สนุก เพลิดเพลิน ก๊อบ( Coppy) = สำเนา ต้นฉบับ ความแตกต่างระหว่างภาษาพูดกับภาษาเขียน เป็นการยากที่จะตัดสินว่า คำใดเป็นภาษาพูด คำใดเป็นภาษาเขียน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับกาลเทศะในการใช้คำนั้นๆ บางคำก็ใช้เป็นภาษาเขียนอย่างเดียว บางคำก็ใช้พูดอย่างเดียว และบางคำอยู่ตรงกลางคืออาจเป็นทั้งภาษาพูดและภาษาเขียนก็ได้ ความแตกต่างระหว่างภาษาพูดกับภาษาเขียนพออธิบายได้ดังนี้ ๑.
ย.